Magiczna Jemioła
02.12.2020 | Bez kategorii
Jak mawiają najstarsi w rodzinie: „Bez jemioły – roczek goły„. Dlatego zapewne dziadek ledwo w kalendarzu pojawiała się grudniowa data, przytargiwał do domu gigantyczną jemiołę, która wieszana pod żyrandolem groziła wyrwaniem części sufitu. By sprawdzić, czy aby nie sypie się już z góry tynk, przychodziła babcia i tym sposobem wpadała w całusową pułapkę… Skąd wziął się zwyczaj całowania pod jemiołą? Skąd w ogóle bierze się jemioła? Dziś 10 ciekawostek o tej intrygującej roślinie, bez której świąteczne dekoracje nie mógłby się już obyć.
10 CIEKAWOSTEK O JEMIOLE
1.Gdzie rośnie jemioła?
Jemioła pospolita / Viscum album / rośnie na drzewach: topolach, brzozach, klonach, lipach, robiniach. Spotkamy ją także w starych sadach na jabłoniach i gruszach. Dlaczego w starych sadach? Bowiem jemioła zasiedla drzewa, które przekroczyły 20 rok życia – z młodszymi nie potrafi nawiązać kontaktu…
2. Skąd bierze się jemioła na drzewach?
Jej lepkie owoce przenoszone są przez ptaki. Co ciekawe, całe nasiona zjadają jemiołuszki i to one przyczyniają się do rozprzestrzeniania jemioły. Większość ptaków jedynie podskubuje owoce, które spadając na poniższe pędy przyklejają się do nich i w sprzyjających warunkach – zapuszczają najpierw ssawki, a potem korzenie bezpośrednio w żywe tkanki drzewa.
3. Co to znaczy, że jemioła jest pasożytem?
Ściśle rzecz biorąc jemioła jest półpasożytem (fotosyntezuje, zatem wytwarza część pokarmu samodzielnie), co nie usprawiedliwia jej wygodnictwa. Roślina ta podłącza się swymi korzeniami bezpośrednio do tkanek przewodzących żywiciela, czerpiąc z niego życiodajne soki.
4. Czy jemioła zabija drzewo?
Nie od razu. Nie jest w jej interesie szybko wycieńczyć gospodarza. Jeśli drzewo jest duże i silne, praktycznie nie odczuwa towarzystwa półpasożyta.
Gorzej ma się sprawa, gdy jemioły na drzewie przybywa na kolejnych pędach, a w podłożu zaczyna się sezonowa susza – szczególnie niebezpieczna w okresie zimowym. Drzewa zabezpieczają się przed nią zrzucając liście. Jednak zimozielona jemioła nadal transpiruje, odparowuje wodę, pozyskiwaną z soków drzewa. Na szczęście akurat w tym newralgicznym czasie ludzie zabierają jemioły do swoich domów, redukując ich liczebność na drzewach w tysiącach sztuk co roku.
5. Skąd wziął się zwyczaj przynoszenia jemioły do domów?
Jemiołę na drzwiach wieszali już starożytni Rzymianie, by w ten sposób chronić domostwo przed wszelakim nieszczęściem.
Pierwsze wzmianki o jemiole, jako ozdobie świątecznej pochodzą z XVIII wiecznej Anglii. W wielu krajach jemioła jako ochrona przed np. pożarami, wisi pod sufitem cały rok, wymieniana jedynie na świeżą w okresie bożonarodzeniowym.
Ważne: By nie straciła swej mocy od momentu ścięcia z drzewa do zawiśnięcia w domu jemioła nie może ni razu tknąć ziemi.
6. Skąd wziął się zwyczaj pocałunków pod jemiołą?
Dokładnie nie wiadomo. Co ciekawe w symbolice jemioła ma aspekt męski (Jak się już przyczepi, to na amen…). Pierwsze wzmianki o całusach pod jemiołą datuje się na XVI wiek. Osoby, które spotkały się pod wiszącą jemiołą mają obowiązek się pocałować – inaczej „biada, oj biada”. Po skradzionym pocałunku, mężczyzna urywa z jemioły owoc. Gdy na pędach nie ostanie się już ani jeden – misja jemioły wygasa.
Uwaga: pocałunek pod jemiołą w krajach niemieckich ma szczególnie wiążące działanie. Zapewnia dozgonną miłość, a w niektórych regionach zobowiązuje parę do zamążpójścia.
7. Jak długo żyje jemioła?
Dosyć długo. Często znajdowane są okazy niemal 50-cio letnie. Jak policzyć wiek jemioły? Bardzo łatwo – wystarczy mieć na uwadze, że co roku przybywa jej jedno rozgałęzienie pędów.
8. Czy jemioła jest trująca?
Tak. Dla ludzi i zwierząt domowych jest toksyczna, zjedzenie jej owoców wywołuje silną niestrawność, duszności, ślinotok – nie są one na szczęście smaczne.
Młode pędy jemioły mają jednak coraz szersze zastosowanie w przemyśle fitofarmaceutycznym – trwają badania, potwierdzające działanie antynowotworowe ekstraktów z jemioły.
Na chorwackiej Istrze raczyć się można brandy, którego jednym ze składników jest właśnie jemioła.
9. W jaki sposób jemioła wiąże się z chrześcijaństwem?
Znana jest przypowieść o jemiole, która dawno, dawno temu była wielkim drzewem. Z jego drewna wykonano jednak krzyż, na którym dokonał żywota Jezus. Dlatego za karę jemiołę zdegradowano do półpasożytniczej namiastki dawnej formy.
10. Czy jemiołę można uprawiać?
Tak. Nie jest to jednak proste, gdyż nie na każdym drzewie jemioła się przyjmie. Oprócz wymienionych gatunków drzew liściastych (patrz pkt 1) oraz ich stosownego wieku powyżej 20 roku życia – jemioła wymaga także odpowiedniego stężenia węglanu wapnia w sokach przyszłego gospodarza. W regionach, gdzie związek ten powszechnie występuje w glebie rosną szansę na uprawianie tej specyficznej rośliny.
Świeżo pozyskany owoc należy umieścić w zagłębieniu pomiędzy widlasto rozgałęzionymi pędami i rozgnieść nibyjagodę tak, by kleista substancja przytwierdziła nasiono do drewna. I cierpliwie czekać, czy jemiole przypadnie do gustu taki niespontaniczny mariaż.