Nie dalej jak kilka dni temu pewien romantyk przemierzał pieszo zakorkowane, krakowskie Aleje Trzech Wieszczów z naręczem lilaków. Głowa jego tonęła w chmurze liliowych kwiatów, a kierowcy mijanych samochodów jak zaczarowani podnosili głowy i z zaciekawieniem śledzili go wzrokiem, aż w końcu zniknął w cienistej przecznicy. Lilaki. Zawracają nam w głowie. Co ciekawe, nie wszystkie są liliowe. Co jeszcze warto o nich wiedzieć?
LILAKOWE CIEKAWOSTKI
#1 HARATANIE LILAKA
Gdy zobaczymy, że ktoś zbiera kwiaty lilaka (o ile nie robi tego brutalnie, lecz sekatorem lub z wyczuciem wyłamuje kruche pędy) nie rzucajmy pochopnie gromami. Usuwanie pędów kwiatowych dobrze robi roślinie, poprawia krzewienie i sprawia, że w przyszłym sezonie zakwitnie on jeszcze obficiej.
#2 BŁĘDNE NAZWY
Lilak (Syringa) z niewiadomych powodów nazywany bywa bzem (Sambucus). Rośliny te nie są do siebie ani podobne, ani nawet daleko spokrewnione. Dlatego warto sobie raz na zawsze zakodować, że „lilak to lilak”.
Ponieważ pierwsze okazy przybywały do Europy z Imperium Osmańskiego przez pewien czas funkcjonowała w obiegu nazwa „lilak turecki”. Pochodzi on dla ścisłości z Półwyspu Bałkańskiego, dlatego bezpieczniej nazywać go po prostu lilakiem pospolitym (Syringa vulgaris).
#3 TYSIĄCE ODMIAN
Obecnie kultywary lilaka liczy się w tysiącach. Kiedyś jednak przez długi czas było ich niewiele ponad 20. Dopiero kiedy w 1870 roku za temat zabrał się Victor Lemoine wraz ze swoimi potomkami, w krótkim czasie indeks zwiększył się o 153 pozycje. Do dziś lilaki o kwiatach podwójnych nazywa się francuskimi. Flagową odmianą jest otrzymana w 1890 roku 'Mme Lemoine’, która do dnia dzisiejszego utrzymuje się w rankingu najpopularniejszych lilaków.
#4 LILAK BONSAI
W ostatnim czasie z powodu licznych sukcesów na tym polu, spotkać można lilaki uprawiane i prowadzone jako bonsai. Warto spróbować swoich sił na jednym z licznych odrostów korzeniowych, jakie dają te krzewy. Duża tolerancja i zdolność do regeneracji u lilaków stanowią nie małą zachętę dla amatorów miniaturowych drzewek.
#5 MIEJSKI LILAK MINI
W parkach i na pasach drogowych naszego miasta spotkać można wielkie wonne grupy lilaków Meyera. Świetnie czują się w mieście, tolerują nie zawsze sprzyjające warunki rozwoju, intensywnie kwitną, pachną i nie rosną większe, niż 1,5m. Lilak Meyera w odmianie 'Palibin’ świetnie sprawdzi się także w uprawie w pojemniku na balkonie czy tarasie.
10 PIĘKNYCH LILAKÓW
#1 Syringa x chinensis – lilak chiński
Jest to mieszaniec lilaka perskiego i zwyczajnego, odnaleziona we francuskim ogrodzie w Rouen (w Chinach go nie spotkamy…). Wyjątkowo wonny. Kwiaty różowo-fioletowe, soczyście wybarwione. Idealny na swobodne żywopłoty. Dorasta do 4m.
#2 S. microphylla – l. drobnolistny
Niewielki, kulisty krzew o metrowej średnicy, zwarty. Kwiatostany wystają poza obręb krzewu, dając ciekawy efekt fajerwerkowy – krzew eksploduje kwiatami i upoją wonią. Znosi okresy suszy i upałów. Odmiana 'Superba’ nadaje się do uprawy w dużych pojemnikach na tarasie lub balkonie.
#3 S. x prestoniae – l. ottawski
Wyhodowany w Ottawie (Kanada) przez Isabellę Preston w 1920 roku. Ciemnozielone ulistnienie, kwiatostany luźne, długie, lekko przewieszające się. Pojedyncze kwiaty w odbiorze szczuplejsze, ostrzejsze w zarysie. Kwitnie na przełomie maja i czerwca, w miejscach półcienistych dłużej, lecz mniej obficie, dlatego najlepiej sadzić krzew w pełnym słońcu. Pokrój regularny. Dorasta do 3,5 m.
#4 S. josikaea – l. Josiki, l. węgierski
Zakwita dopiero w czerwcu. Krzew szeroki, rozłożysty, maksymalnie 4metrowy. Kwiatostany wąskie, jasnofioletowe, wonne. Te lilaki sadzimy na nieco lepszych, świeżych gruntach.
#5 S. patula – l. koreański, l. rozpierzchły
Kolejny kwitnący nieco później od pozostałych, majowych lilaków. Najczęściej spotykana odmiana 'Miss Kim’ dorasta do 3m. Kwiaty jaśnieją w miarę rozkwitania. Pięknie odcinają się na tle ciemnej zieleni liści. Znosi suszę.
Ważne: nie tworzy odrostów korzeniowych.
#6 S. vulgaris – l. pospolity 'Chmurka’
Poza uroczą nazwą odmianową lilak ten zachwyca smacznym, lekko buraczkowym kolorem kwiatów. Kwitnie wyjątkowo obficie późną wiosną. Dorasta do 3m. Idealny do sadzenia w pobliżu ogrodowej altany.
#7 S. vulgaris – l. pospolity 'Sensation’
Rozpoznamy go po purpurowych kwiatach o delikatnej, białej obwódce, konturującej czteropłatkową koronę. Liście o delikatnym połysku, głęboko zielone. Dorasta do 4m. Najlepiej rozwija się na świeżych glebach i stanowiskach słonecznych.
#8 S. vulgaris – l. pospolity 'Primrose’
Lilak o kwiatach niemal żółtych w stadium pąka – stąd odmianowa nazwa, nawiązująca do pierwiosnkowej barwy. Zdobywca Award of Merit pochodzi z holenderskiej hodowli. Rośnie wolno, starannie. Tworzy malowniczą koronę, dorasta do 2,5m wysokości. Kwitnie najobficiej w pełnym słońcu. Usuwajmy dzikie pędy, wyrastające z podkładki.
#9 S. BLOOMERANG’ 'Pink Perfume’
Kolejna miejska, odporna odmiana lilaka. Dorasta do 2m wysokości, przy około metrowej średnicy. Kwiaty drobne, kwiatostany wąskie, pachnie delikatnie ale ale! Kwitnie w maju i powtarza kwitnienie aż do października. Idealna odmiana dla wszystkich lilakomaniaków.
#10 S. yunnanensis – l. juański
Na koniec rarytas kolekcjonerski. Rzadko spotykany, chiński gatunek lilaka o kwiatostanach delikatnych, bordowowinnych w pąku, blednących niemal do śnieżnej bieli w pełnym rozkwicie. Na wilgotnych, wapiennych gruntach dorasta do 2-3m (max.4m). Im świeższa ziemia tym intensywniejszy zapach. Wabi owady i motyle. Odporny na mróz do -32oC.
